SG – Charakterystyczne elementy nabożeństwa maryjnego Księdza Bosko
Wyróżniony

20 maj 2023

(ANS - Rzym) - Czy możemy mówić o “oryginalności” salezjańskiego nabożeństwa do Maryi Wspomożycielki? Czy we współczesnym kontekście maryjnym możemy wskazać na pewne charakterystyczne aspekty tego nabożeństwa?

Zadajemy to pytanie z bardzo praktycznego punktu widzenia: odpowiedź posłuży do ożywienia go, zwłaszcza w jego niektórych, kluczowych elementach.

Ksiądz Bosko jest jednym z największych czcicieli Maryi. Jego pobożność była charakterystyczna, wyrażona na swój własny sposób, ale w pełni wpisująca się w rzeczywistość najbardziej wyrazistych ruchów maryjnych w Kościele jego czasów. Ksiądz Bosko włączył się w nurt nabożeństwa do Maryi Wspomożycielki: nie wymyślił go. Nawiązał on do konkretnej, starożytnej tradycji, ale był w stanie sprawić, że od tego czasu Maryja Wspomożycielka jest również powszechnie znana jako “Madonna Księdza Bosko”.

Przyjrzyjmy się pokrótce niektórym elementom, które zostały mocno uwypuklone przez Księdza Bosko i które przyczyniają się do nadania temu nabożeństwu charakterystycznej formy i stylu.

Po pierwsze, żywa świadomość osobistej obecności Maryi w historii zbawienia rodzi w pobożności Księdza Bosko, jak już widzieliśmy, nieustanne pragnienie nawiązania z Nią żywej relacji (naturalnie łącząc Maryję z Chrystusem, w nierozerwalnym dwumianie zbawienia: dwa filary w jego śnie).

Oznacza to, że ta pobożność maryjna zawsze odnosi się bezpośrednio do “osoby” samej Matki Bożej z całą Jej wielkością i tytułami; dlatego nigdy nie występuje w pozycji rywalizacji z innymi nabożeństwami, ale raczej w formie intensywnej konwergencji i operatywnej projekcji, w ramach której każdy maryjny tytuł i święto jest kochane i celebrowane, kładąc nacisk na pomoc, jaką przynosi ludzkiemu zbawieniu.

Ta świadomość osobistej obecności Maryi Wspomożycielki była pozytywnie odczuwana przez Księdza Bosko w jego własnym życiu jako obiektywny fakt, fundamentalny element całego jego powołania, zarówno gdy chodzi o cele i styl jego misji apostolskiej, jak i “konfiguracji” jego własnego ducha ewangelicznego.

Innym charakterystycznym elementem są postulaty doktrynalne nabożeństwa do Maryi Wspomożycielki. Ksiądz Bosko zaczerpnął je od najbardziej cenionych autorów, ale wyartykułował i rozszerzył je ze szczególną teologiczną żywotnością i duszpasterską konkretnością. Wyjaśniają one prawdziwą naturę nabożeństwa i kultu Maryi “Wspomożycielki” i powinny być pielęgnowane i pogłębiane przez Jej czcicieli. Odnoszą się one w szczególności do zwycięskiego działania Maryi na poziomie wiary ludu chrześcijańskiego i w odniesieniu do Kościoła katolickiego pod przewodnictwem papieża i biskupów.

Powszechnie odczuwana dziś potrzeba, jak pisał Ksiądz Bosko, to to, że kwestia Maryi nie jest szczególna, ale ogólna; nie chodzi już tylko o uczynienie letnich bardziej gorliwymi, nawrócenie grzeszników, ochronę niewinnych. Te rzeczy są zawsze przydatne, wszędzie i dla wszystkich. Ale to sam Kościół katolicki jest atakowany. Jest atakowany w swoich funkcjach, w swoich świętych instytucjach, w swojej głowie, w swojej doktrynie i dyscyplinie; jest atakowany właśnie jako Kościół katolicki, jako centrum prawdy i jako nauczyciel wszystkich wiernych”.

Ten charakterystyczny aspekt “pomocy Kościołowi”, będący dla Księdza Bosko powodem do tytułu Wspomożycielki, nie wydaje się być powiązany z tytułami maryjnymi proponowanymi przez innych czcicieli czy charyzmatyków. Na temat tych pojęć doktrynalnych mamy już oczywiście dość znaczącą literaturę, ale po obradach Soboru Watykańskiego II konieczne stało się dodanie innych i aktualnych refleksji zgodnie z odnowioną koncepcją tajemnicy Kościoła.

Zauważmy, że Ksiądz Bosko dołączył ten tytuł “Wspomożycielki” do tytułu “Matki Kościoła”, ogłoszonego przez Pawła VI pod koniec Soboru Watykańskiego II. Musimy stwierdzić, że odzwierciedla to właśnie żywy sens Kościoła.  

Jest to bardzo pomocne dla ożywienia tego nabożeństwa w dzisiejszym świecie, jeśli weźmiemy pod uwagę to, w jaki sposób rozwija się zadziwiająca relacja “Maryja-Kościół”.

Istotnie, Maryja jest już tym, ku czemu zmierza Kościół, jest jego proroctwem i bodźcem. Pomaga Kościołowi wypełniać jego rolę “drugiej Ewy” w macierzyństwie dziewictwa i łaski. W ten sposób “tajemnica Kościoła jest widziana poprzez obraz Maryi. Patrząc na Nią, widzimy żywy Kościół: Jej oczy wyjaśniają jego tajemnice”.

Nawet niekatolicki pisarz stwierdza, że “można powiedzieć, że nie można posiadać właściwej wizji Kościoła, jeśli w wierze i pobożności nie ma miejsca dla Maryi. Odnowa Kościoła jest ściśle związana z odrodzeniem zdrowej pobożności maryjnej”.

Macierzyńska rola Maryi jest centralna dla Jej relacji z Kościołem: istnieją i są święte w macierzyństwie, dając życie w dziewictwie. Istnieje zatem ścisły związek między “macierzyństwem” a “ewangelizacją”, między “Maryją-Kościołem” a “działaniem apostolskim”.

Wszystko to jest znaczące dla naszej duchowości dzisiaj i ma ważne konsekwencje praktyczne. Dlatego nabożeństwo do Maryi Wspomożycielki, ożywione żywym zmysłem eklezjalnym, wydaje się być w Księdzu Bosko zwiastunem proroczego wyboru doktrynalnego, który łączy “pobożność maryjną” ze “zmysłem eklezjalnym” w wyjątkowej formie wzajemnej nierozłączności i wspólnego wzrostu.

Taka doktryna o Maryi Wspomożycielce implikuje, jako konieczną konsekwencję, niestrudzoną i odważną postawę praktycznego zaangażowania, która była w Księdzu Bosko jednym z charakterystycznych aspektów jego pobożności maryjnej: Matka Boża Pocieszenia, z La Salette czy Niepokalane Poczęcie nie odzwierciedlały tego wymogu praktycznego, który charakteryzował jego i jego licznych naśladowców (a w szczególności Rodzinę Salezjańską) z taką samą siłą i apostolskim wyrazem jak właśnie Maryja Wspomożycielka.

Zaangażowanie zatem konkretnie określone przez konkretną sytuację historyczną życia katolickiego. Ksiądz Bosko utorował drogę i przekazał dar nabożeństwa do Maryi Wspomożycielki Kościołowi katolickiemu, zawsze unikając tendencji do przekształcania go w sztandar jednej lub drugiej strony: rewolucji lub antyrewolucji.

Aby móc utrzymać tę postawę, zastosował typowo praktyczne kryterium “macierzyńskiej aktywności”. Postawa ta nie jest napędzana abstrakcyjnymi ideologiami, ale pilnymi i żywotnymi potrzebami. Robi wszystko, co w jej mocy, nawet jeśli nie może osiągnąć najlepszego możliwego rozwiązania, zwracając bardziej uwagę na delikatny obraz życia niż na kreślenie wielkich planów.  

Warto zauważyć, że nie ma miejsca na podobną żywotną aktywność (a zatem nie ma porównania z Maryją) w bardziej znanych ideologiach społecznych, np. marksizmie, mimo że dostrzegamy tutaj niektóre analogie ze strukturami kościelnymi. Realizm pedagogiczny Księdza Bosko wyrażał poprzez jego pobożność maryjną autentyczną “mistykę działania”, obecną u św. Franciszka Salezego, trwale związaną z potężną (choć czasem ukrytą) “ascezą działania”.

Źródło: Don Egidio Viganò, La nostra devozione a Maria Ausiliatrice, in “Atti del Consiglio Superiore” 59 (1978) 289, 20-26

InfoANS

ANS - “Agencja iNfo Salezjańska” - jest periodykiem wielotygodniowym telematycznym, organem komunikacji Zgromadzenia Salezjańskiego, zapisanym w Rejestrze Trybunału Rzymskiego pod nr 153/2007.

Ta witryna używa plików cookies także osób trzecich w celu zwiększenia pozytywnego doświadczenia użytkownika (user experience) i w celach statystycznych. Przewijając stronę lub klikając na któryś z jej elementów, wyrażasz zgodę na korzystanie z plików cookies. Chcąc uzyskać więcej informacji w tym względzie lub odmówić zgody, kliknij polecenie „Więcej informacji”.