Księże Gildasio, zanim zagłębimy się w tekst, czy mógłby Ksiądz nam wyjaśnić, jaka była idea, która stała u podstaw i wyznaczyła perspektywę temu nowemu dokumentowi?
Dla nas, salezjanów, ważne jest, aby iść z młodymi i z duchem czasu. Temat komunikacji społecznej, historycznie rzecz biorąc, jest fundamentalny dla misji salezjańskiej. Komunikacja społeczna pozostaje zawsze w służbie charyzmatu i misji salezjańskiej.
Doskonale wiemy, że świat technologii cyfrowych nieustannie się zmienia. I jest to najbardziej rozwijający się sektor w dzisiejszym świecie. A zmiany te mają wpływ na życie człowieka, relacje międzyludzkie, życie społeczne, sposób edukacji i pracy.
Pytanie, które zawsze zadawaliśmy naszym delegatom ds. komunikacji i ich zespołom: jak uaktualnić dokument dotyczący komunikacji, biorąc pod uwagę, że technologia cyfrowa ciągle się zmienia? To prawda, że musimy brać pod uwagę tę rzeczywistość, ale chcemy dać pewne wytyczne dotyczące komunikacji, zgodnie z propozycją programową Przełożonego Generalnego i jego Rady. Przedstawiliśmy zarys dokumentu do dyskusji i oceny na spotkaniu Rady Generalnej w styczniu 2023 roku.
Myślę, że ten nowy dokument pomoże nam w naszej braterskiej komunikacji, w naszej komunii z ludźmi i w naszej duszpasterskiej misji edukacyjnej ze świeckimi i młodzieżą. Ja, wraz z ks. Harrisem Pakkamem, ks. Maciejem Makułą i ks. Ricardo Campolim towarzyszę z bliska temu przedsięwzięciu.
Dlaczego warto uaktualnić ten dokument dotyczący komunikacji społecznej Zgromadzenia Salezjańskiego?
Dokument SSCS (Salezjański System Komunikacji Społecznej) został opublikowany po raz pierwszy w 2008 roku, a w 2010 roku miał swoje drugie wydanie, by być przewodnikiem po komunikacji społecznej w Zgromadzeniu Salezjańskim.
Tekst ten stanowił ważne i niezbędne odniesienie dla komunikacji społecznej w Zgromadzeniu Salezjańskim, ale wymagał poważnej zmiany, zarówno co do koncepcji, struktury, jak i wytycznych.
Jakie zatem były powody tej nowej jego wersji?
Aktualizacja tego dokumentu jest bardzo ważna, biorąc pod uwagę następujące przesłanki:
- wielka zmiana na polu komunikacji społecznej w ciągu ostatnich 15 lat z powodu rozwoju technologii cyfrowych, sieci społecznościowych i zmian społeczno-kulturowych w świecie młodzieżowym;
- Kościół w ostatnich latach, w ramach nauczania papieża Benedykta i papieża Franciszka, poszerzył swoją wizję komunikacji społecznej, zwłaszcza od czasu ogłaszania corocznych orędzi na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, a także przesłań dotyczących Etyki Internetu, jak również w kontekście Synodu o Młodzieży, encyklik “Laudato si'”, “Fratelli tutti” oraz Globalnego Paktu Edukacyjnego papieża Franciszka.
- prośba dwóch ostatnich Kapituł Generalnych - KG27 i KG28 - oraz propozycja programowa Przełożonego Generalnego na sześciolecie nr 3: Żyć “salezjańskim sakramentem” obecności.
- znaczenie owego poszerzenia koncepcji komunikacji społecznej pod kątem jej wymiaru charyzmatycznego, misyjnego, oraz koncepcji wychowawczo-duszpasterskiej i eklezjalnej tejże, zgodnie z “Podstawą programową Salezjańskiego Duszpasterstwa Młodzieży”.
- potrzeba bieżącego podążania za komunikacją społeczną, zaczynając od zaangażowania formacyjnego, z wyraźną tożsamością salezjańską w odniesieniu do salezjanów obecnych i przyszłych, uwzględniając wymiar misyjny komunikacji społecznej.
- znaczenie lepszego usystematyzowania i lepszej organizacji salezjańskiej komunikacji instytucjonalnej.
Czy chodzi zatem o poszerzenie wizji komunikacji społecznej i jej aktualizację z poziomu świata cyfrowego?
Dokument SSCS był ważnym tekstem odniesienia dla rozwoju i organizacji komunikacji społecznej; nie odzwierciedla on jednak zmian związanych z komunikacją cyfrową i sieciami społecznościowymi oraz innymi dynamikami komunikacji cyfrowej i instytucjonalnej. Z tego powodu konieczne było zaktualizowanie tego dokumentu (SSCS) i rozbudowanie go o jaśniejszą i bardziej spójną wizję wychowawczo-duszpasterską wymiaru komunikacji społecznej, zgodną z koncepcją i założeniami “Podstawy programowej dla Duszpasterstwa Młodzieży”, które wskazują na nowe aktualne potrzeby duszpasterskie; konieczna była także aktualizacja orientacji i części dotyczącej strony organizacyjnej komunikacji społecznej.
Jaki jest główny cel tej odnowy?
Wychodząc od powyższych motywacji, naszym celem jest uaktualnienie dokumentu SSCS zgodnie z kierunkami Nauczania Kościoła i wytycznych Zgromadzenia Salezjańskiego, pozostając wiernym naszej tradycji i naszemu dziedzictwu w zakresie komunikacji społecznej, aby jak najlepiej wychowywać i ewangelizować, odpowiadając w stylu salezjańskim na zmiany społeczne i kulturowe nowych pokoleń w kontekście świata cyfrowego.
Komu powierzono tę pracę?
Przygotowanie tego dokumentu zostało powierzone Sektorowi Komunikacji Społecznej, wychodząc od zalecenia Przełożonego Generalnego, który wezwał do pogłębionego studium środowiska cyfrowego:
“Sektor Komunikacji Społecznej, na różnych poziomach, zaangażuje się w dostarczenie narzędzi i propozycji w kontekście stałego procesu weryfikacji, aktualizacji i inkulturacji misji salezjańskiej w środowisku cyfrowym, w którym żyją młodzi ludzie, angażując nasze Uniwersytety, czyniąc to w sieci z innymi ośrodkami i podmiotami, które śledzą i badają z bliska zachodzące przemiany i wpływ świata cyfrowego na nowe pokolenia” (por. Wytyczna programowa nr 3 - “Życie salezjańskim sakramentem obecności”).
Co zostało zrobione do tej pory i co jeszcze jest do zrobienia?
Kiedy zaczynaliśmy, otrzymaliśmy liczne sugestie od poprzedniego zespołu, które dotyczyły nowej wersji tego dokumentu Zgromadzenia o komunikacji społecznej. Od stycznia 2021 roku, aż do listopada ubiegłego roku, byliśmy w kontakcie z księżmi inspektorami, salezjanami i odpowiedzialnymi za media, prosząc ich o uwagi, propozycje i sugestie. Następnie, w czasie Światowej Konsulty Komunikacji Społecznej, która odbyła się w Lizbonie w listopadzie 2022 roku, przedstawiliśmy syntezę tego całego zebranego materiału. Obecnie pracujemy nad pierwszą wersją tego dokumentu, który mamy nadzieję przedstawić Radzie Generalnej w styczniu 2024 roku, uwzględniając nowe wytyczne i propozycje. Ostatecznym zamiarem jest przedłożenie go Radzie po raz drugi, by można było zatwierdzić go w lipcu tego samego roku.
Jaką metodą kierujecie się w tej pracy?
Od samego początku ta metoda przewidywała udział dużej liczby delegatów ds. komunikacji społecznej, osób odpowiedzialnych za Biuletyny Salezjańskie, Wydawnictwa i Media Społeczne, do czego dochodziły pogłębione studium zagadnień związanych z komunikacją społeczną (Szkoła Komunikacji) i sugestie dotyczące opracowania Instrumentum Laboris Komunikacji Społecznej (w jej wymiarze biblijnym, eklezjalnym, salezjańskim, konwergentynym i instytucjonalnym).
Czy może Ksiądz podać jakieś przykłady zagadnień omawianych w tym dokumencie?
Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi duchowości salezjańskiej i metody wychowawczo-duszpasterskiej, dokument otwiera temat: Życie w środowisku społecznym i kulturowym młodzieży, wychodząc od Valdocco jako domu, który przyjmuje, wychowuje i komunikuje, a także wychodząc od miłości Boga i centralnej pozycji młodzieży. Następnie mowa jest o: Protagonizmie młodzieży w budowaniu środowiska wychowawczego, komunikacyjnego i artystycznego wraz z Księdzem Bosko; Salezjańskim sakramencie obecności i zawiązywaniu sieci komunikacji ludzkiej i społecznej w Oratorium na Valdocco; Oratorium jako prototypie ekosystemu komunikacji cyfrowej ludzkiej i społecznej; Młodzieży w środowisku cyfrowym: język, media osobiste, platformy transmedialne, gry, sztuczna inteligencja.
W drugim rozdziale przedstawiamy Jezusa jako przekaziciela życia i nadziei na drodze do Emaus. Mamy tu do czynienia z pedagogiką towarzyszenia, dialogu i słuchania; pedagogiką wolności, odpowiedzialności i ducha krytycznego w świecie cyfrowym; spotkaniem osobistym i pedagogiką komunikacji wspólnotowej. Antropologią chrześcijańską jako podstawą komunikacji ludzko-cyfrowej.
Inny rozdział poświęcony jest komunikacji społecznej w misji wychowawczo-duszpasterskiej, a kolejny - komunikacji jako procesowi i systemowi tworzenia, produkcji, informacji i edukacji, a także - tożsamości, systematyzacji i widoczności salezjańskiej komunikacji instytucjonalnej.
Oczywiście na potrzeby tego dokumentu zostaną uwzględnione również inne kwestie.
Do kogo głównie adresowany jest ten dokument?
Jego adresatami są wszyscy salezjanie Księdza Bosko, świeccy, ludzie młodzi, wszyscy, którzy ogólnie współpracują w realizacji misji salezjańskiej. Z pewnością zainteresuje on również delegatów ds. komunikacji społecznej i ich zespoły, ale nie powinien być postrzegany jako tekst “techniczny”, dla specjalistów. Chodzi tu o coś szerszego, mówiącego o tym, jak ewangelizować i wychowywać dzisiaj za pomocą komunikacji społecznej.
I na koniec, Księże Gildasio, proszę powiedzieć, jakie nadzieje wiąże Ksiądz z tym nowym dokumentem dotyczącym komunikacji społecznej w Zgromadzeniu Salezjańskim?
Ksiądz Bosko był wielkim człowiekiem przekazu. Komunikacja jest ważnym wymiarem naszego charyzmatu i misji. Od samego początku aż do dzisiaj salezjanie we wszystkich częściach świata zawsze poświęcali się komunikacji społecznej w jej różnych przejawach: Biuletyn Salezjański, radio, wydawnictwa, produkcja artystyczna, ośrodki komunikacji społecznej, strony internetowe... i wiele innych.
Ważne jest, aby ten nowy dokument odpowiadał propozycjom wychowawczym i duszpasterskim Kościoła i Zgromadzenia Salezjańskiego dzisiaj, w tym ogromnym i złożonym uniwersum różnorodności społecznej i kulturowej, w którym żyją młodzi ludzie.
I ważne jest, aby rzeczywiście ten nowy dokument mógł pomóc w formacji nowych salezjanów; aby dał im głębokie zrozumienie rzeczywistości, wyzwań i możliwości związanych z komunikacją społeczną; aby wzmocnił ich zdolność do bycia odpowiedzialnymi, krytycznymi i kreatywnymi w korzystaniu z dzisiejszych i przyszłych narzędzi - środków, które wielu salezjanów i naszych współpracowników może odpowiednio wykorzystać, aby uczynić naszą misję jeszcze bardziej żywą i skuteczną.
Mam nadzieję, że ten nowy dokument pomoże nam być ludźmi przekazu pozostającymi w służbie życia, na polu braterstwa, sprawiedliwości i pokoju w zmieniającym się świecie, który wymaga od nas silnej tożsamości salezjańskiej, kompetencji i kreatywności.
